Zodra de zon zich laat zien, pakken we massaal onze zonnebril. Lekker praktisch natuurlijk — geen geknijp, minder hoofdpijn, en je ziet er ook nog eens stylish uit. Maar… wist je dat zonlicht via je ogen een belangrijke rol speelt in allerlei lichaamsprocessen? En dat het dragen van een zonnebril kan verstoren hoe je lichaam zich beschermt tegen UV-straling? Het klinkt misschien gek, maar onze ogen doen veel meer dan alleen zien. Ze zijn ook een soort lichtsensoren voor je brein én je huid. In dit artikel duiken we in de verrassende invloed van zonlicht via je ogen — en waarom het slim is om niet altijd je zonnebril op te zetten.
Je ogen als antennes voor daglicht
In je netvlies zitten speciale lichtgevoelige cellen, de zogenaamde ipRGC’s (intrinsically photosensitive Retinal Ganglion Cells). Deze cellen zijn niet betrokken bij zicht, maar geven signalen aan de hersenen over de hoeveelheid licht die je binnenkrijgt.
Zodra er zonlicht binnenkomt via je ogen, gebeurt er van alles:
- Je biologische klok wordt gesynchroniseerd (circadiaans ritme);
- Je lichaam stopt met de aanmaak van melatonine (slaaphormoon);
- De productie van serotonine (een ‘feel good’-stofje) gaat omhoog;
- En — hier komt het: het triggert processen die zorgen voor melanine-aanmaak in je huid. Melanine is het pigment dat je huid beschermt tegen UV-straling.
Dat betekent dus: je ogen vertellen je lichaam als het ware dat het tijd is om zich voor te bereiden op de zon.
Volgens een review van o.a. Panda et al. (2002) en Lucas et al. (2014) zijn deze lichtgevoelige cellen essentieel voor het reguleren van onze biologische klok, hormoonhuishouding, stemming én UV-tolerantie (1, 2). Er wordt zelfs gesuggereerd dat geleidelijke blootstelling aan zonlicht via de ogen de huid weerbaarder maakt tegen verbranding — een soort natuurlijke ‘pre-conditioning’ (3).
Wat gebeurt er als je altijd een zonnebril draagt?
Zodra jij je zonnebril opzet, blokkeer je grotendeels dat natuurlijke lichtsignaal. En dat heeft gevolgen. Je hersenen denken dat het donker is, terwijl je lichaam eigenlijk zonlicht nodig heeft om in de juiste modus te komen.
Dat kan betekenen:
- Een verstoorde slaap-waakcyclus (vooral als je overdag te weinig licht binnenkrijgt);
- Minder serotonine-aanmaak (minder energie en een lagere stemming);
- En dus mogelijk minder melatonine-aanmaak in de huid — waardoor je sneller verbrandt als je dan toch de zon in gaat.
Natuurlijk: bij fel zonlicht, op wintersport of aan zee is een zonnebril wél belangrijk voor je ooggezondheid. UV-licht kan namelijk ook je netvlies beschadigen. Maar het gaat hier om balans: een beetje ochtendzonlicht zónder zonnebril is juist supergezond.
Lees ook: Zonnebrandcrème: bescherming tegen de zon of een gevaar?
Terug naar de oertijd (en je biologische natuur)
Onze voorouders liepen natuurlijk niet met een Ray-Ban op hun neus rond. Ze kregen dagelijks veel meer natuurlijk licht binnen, vooral in de ochtend. Ze hadden geen schermen of kunstlicht die hun ritme verstoorden. En hun lichaam was veel beter afgestemd op de natuurlijke licht-donker-cyclus.
Vandaag de dag zitten we grotendeels binnen — en als we dan even buiten zijn, zetten we meteen onze zonnebril op. Logisch, maar daardoor mist je lichaam vaak de signalen die het nodig heeft om goed te functioneren.
Wat kun je doen?
Je hoeft echt niet meteen je zonnebril de deur uit te doen. Maar door bewuster om te gaan met zonlicht via je ogen, kun je je gezondheid een flinke boost geven. Hier zijn wat praktische tips:
1. Pak elke ochtend 10 minuten zonlicht zonder zonnebril
Ga even naar buiten voor een wandeling of kopje koffie op het balkon. Laat het licht je ogen bereiken — zonder te staren in de zon, natuurlijk.
2. Draag een zonnebril alleen als het echt nodig is
Bij fel zonlicht, op sneeuw of water, of als je lichtgevoelige ogen hebt. Maar laat hem gerust af bij milder zonlicht.
3. Gebruik een pet of hoed als tussenoplossing
Zo bescherm je je ogen tegen het directe zonlicht zonder alle lichtsignalen te blokkeren.
4. Zorg overdag voor voldoende daglicht (ook binnen)
Zit zoveel mogelijk bij een raam en vermijd tl-licht als enige lichtbron.
Tot slot
Zonlicht is geen vijand, maar een krachtige bondgenoot van je gezondheid. Zeker als je het op de juiste manier binnenlaat — ook via je ogen. Dus de volgende keer dat de zon schijnt: laat die zonnebril nog even in je tas zitten en geef je lichaam de kans om te doen waarvoor het gemaakt is.
