Cholesterol. Het woord alleen al roept bij veel mensen een gevoel van angst op. We worden overspoeld met waarschuwingen over “slecht” cholesterol, aderverkalking en het belang van cholesterolverlagende medicijnen. Maar wat als cholesterol helemaal niet de vijand is? Wat als het juist een cruciale bondgenoot is voor onze gezondheid? Laten we eens dieper duiken in de wereld van cholesterol en ontdekken wat de wetenschap echt zegt.
Wat is cholesterol eigenlijk?
Cholesterol is een vetachtige stof die van nature in ons lichaam voorkomt. Het wordt vaak gezien als iets negatiefs, maar cholesterol is essentieel voor onze gezondheid. Het speelt een belangrijke rol bij de opbouw van celmembranen, de productie van hormonen (zoals cortisol en oestrogeen) en de aanmaak van vitamine D. Zonder cholesterol zouden we niet kunnen functioneren.
Cholesterol wordt voor het grootste deel aangemaakt door de lever, maar we krijgen het ook binnen via voeding, zoals eieren, vlees en zuivelproducten. Ons lichaam regelt zelf de cholesterolproductie: als we meer cholesterol via voeding binnenkrijgen, maakt de lever minder aan, en vice versa. Dit slimme systeem zorgt ervoor dat we altijd voldoende cholesterol hebben (1).
Het belang van HDL- én LDL-cholesterol
Cholesterol heeft een slechte reputatie, maar wist je dat je lichaam het hard nodig heeft? Cholesterol is een essentieel onderdeel van celmembranen, hormonen zoals cortisol en oestrogeen, en zelfs vitamine D. Zonder cholesterol zouden we niet kunnen functioneren. Sterker nog, je lever produceert dagelijks vier tot vijf keer meer cholesterol dan je via voeding binnenkrijgt. Dat doet hij niet voor niets (1).
Cholesterol wordt vaak onderverdeeld in “slecht” LDL (low-density lipoprotein) en “goed” HDL (high-density lipoprotein). Maar wat betekent dit precies?
- LDL-cholesterol wordt vaak gezien als de boosdoener omdat het cholesterol naar de cellen en bloedvaten transporteert. Te veel LDL kan leiden tot ophoping in de bloedvatwanden, wat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Echter, LDL is niet per definitie slecht. Het speelt ook een belangrijke rol bij het herstellen van beschadigde weefsels en het ondersteunen van het immuunsysteem (2).
- HDL-cholesterol staat bekend als de “goede” cholesterol omdat het overtollig cholesterol uit de bloedvaten terugvoert naar de lever, waar het wordt afgebroken. Een hoog HDL-gehalte wordt geassocieerd met een lager risico op hart- en vaatziekten (3).
Het is belangrijk om te beseffen dat zowel LDL als HDL essentieel zijn voor een gezond lichaam. Het gaat niet om het elimineren van LDL, maar om het vinden van de juiste balans.
Wat kunnen we leren van culturen met een hoog cholesterol?
Interessant genoeg zijn er culturen en individuen met een hoog cholesterolgehalte die opvallend lang en gezond leven. Een bekend voorbeeld is de Franse bevolking, die ondanks een dieet rijk aan verzadigde vetten en een relatief hoog cholesterolgehalte, een lager risico op hart- en vaatziekten heeft. Dit fenomeen staat bekend als de “Franse paradox” (4).
Ook in Japan zijn er gemeenschappen, zoals op het eiland Okinawa, waar mensen vaak een hoog cholesterol hebben en toch tot de langstlevenden ter wereld behoren. Dit suggereert dat cholesterol alleen niet de doorslaggevende factor is voor gezondheid, maar dat leefstijl, voeding en genetische factoren een belangrijke rol spelen (5).
Ontstekingen: de belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziekten
Lang werd gedacht dat verzadigde vetten uit voeding, zoals roomboter en vet vlees, het cholesterolgehalte verhogen en hart- en vaatziekten veroorzaken. Maar recente onderzoeken laten een ander beeld zien. Een grote meta-analyse uit 2020, gepubliceerd in het Journal of the American College of Cardiology, concludeerde dat er geen significant verband is tussen verzadigde vetten en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (6). Het lijkt erop dat verzadigde vetten ten onrechte de schuld hebben gekregen.
Als cholesterol niet de boosdoener is, wat dan wel? Steeds meer wetenschappers wijzen naar chronische ontstekingen als de belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziekten. Ontstekingen kunnen kleine beschadigingen in de bloedvaten veroorzaken, en cholesterol speelt dan een cruciale rol bij het repareren van deze schade. Het is dus niet cholesterol dat de problemen veroorzaakt, maar de ontstekingen zelf (3).
Waar komen die ontstekingen dan vandaan? Het antwoord ligt voor een groot deel in ons dieet. Suikers, geraffineerde koolhydraten en transvetten zijn de belangrijkste veroorzakers van chronische ontstekingen. Een studie uit 2017 in het British Medical Journal toonde aan dat een hoge inname van suikerhoudende dranken en bewerkte voedingsmiddelen sterk samenhangt met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (7).
Hoe houd je je hart en bloedvaten gezond?
Cholesterolverlagende medicijnen, zoals statines, worden vaak voorgeschreven om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen. Statines kunnen effectief zijn voor mensen met een hoog risico (8), maar ze zijn niet zonder bijwerkingen. Bovendien negeren ze de onderliggende oorzaak: ontstekingen. In plaats van alleen cholesterol te verlagen, is het belangrijk om de bron van ontstekingen aan te pakken.
Wil je je hart en bloedvaten gezond houden? Focus dan op een dieet dat ontstekingen vermindert. Kies voor onbewerkte, natuurlijke voeding zoals groenten, fruit, vette vis, noten en gezonde vetten zoals olijfolie en avocado. Vermijd suikers, geraffineerde koolhydraten en transvetten. En vergeet niet: cholesterol is niet je vijand, maar een belangrijke bondgenoot in je lichaam.
Cholesterol: de verrassende waarheid over je gezondheid
Cholesterol heeft jarenlang ten onrechte een slechte reputatie gehad. Het is tijd om cholesterol te zien voor wat het echt is: een essentieel onderdeel van je lichaam dat je beschermt tegen schade. De echte boosdoeners zijn ontstekingen, veroorzaakt door een ongezond dieet. Door gezonder te eten en de bron van ontstekingen aan te pakken, kun je je hart en bloedvaten op een natuurlijke manier beschermen.
De verrassende waarheid over cholesterol is dat het niet je vijand is, maar een onmisbare bondgenoot voor je gezondheid. Laten we stoppen met het demoniseren van cholesterol en in plaats daarvan focussen op wat er écht toe doet: een gezonde leefstijl die ontstekingen voorkomt en je lichaam ondersteunt!
