We weten al een tijdje dat microplastics overal om ons heen zijn: in de lucht, in ons water en zelfs in ons voedsel. Maar wist je dat deze piepkleine plasticdeeltjes ook in onze hersenen kunnen terechtkomen? Recent onderzoek laat zien dat microplastics niet alleen een bedreiging vormen voor het milieu, maar ook voor onze gezondheid – en dan met name voor onze hersenen. Tijd om dit onder de loep te nemen.
Wat zijn microplastics eigenlijk?
Microplastics zijn kleine plastic deeltjes, meestal kleiner dan 5 millimeter. Ze komen op verschillende manieren in onze omgeving terecht. Een deel ontstaat door slijtage van synthetische kleding tijdens wasbeurten, maar ze worden ook bewust toegevoegd aan producten zoals peelings, tandpasta en cosmetica. Daarnaast zijn microplastics afkomstig van slijtage, met name van autobanden, en het uiteenvallen van grotere stukken plasticafval door golfslag en fotochemische processen (1). Het probleem? Deze deeltjes zijn zo klein dat ze gemakkelijk in ons lichaam terechtkomen, via voedsel, water of zelfs de lucht die we inademen.
Lees ook: Microplastics in theezakjes: wat je moet weten voor een duurzame leefstijl
Hoe komen microplastics in onze hersenen?
Uit een recente studie (2024) blijkt dat microplastics niet alleen in onze darmen of bloedbaan terechtkomen, maar ook de bloed-hersenbarrière kunnen passeren (2). De bloed-hersenbarrière is een beschermende laag die normaal gesproken schadelijke stoffen buiten houdt. Maar microplastics blijken zo klein en hardnekkig te zijn dat ze deze barrière kunnen omzeilen. Eenmaal in de hersenen kunnen ze mogelijk ontstekingen veroorzaken en zelfs bijdragen aan neurologische aandoeningen.
Wat betekent dit voor onze gezondheid?
Hoewel het onderzoek nog in de kinderschoenen staat, zijn er al aanwijzingen dat microplastics schadelijk kunnen zijn voor onze hersenen. Zo suggereert een andere recente studie in Nature Medicine (2025) dat blootstelling aan microplastics mogelijk verband houdt met cognitieve problemen en neurodegeneratieve ziekten, zoals Alzheimer (3). Dit komt omdat microplastics niet alleen fysieke schade kunnen veroorzaken, maar ook chemische stoffen kunnen afgeven die giftig zijn voor onze hersenen.
Maar de risico’s beperken zich niet alleen tot onze hersenen. Microplastics kunnen ook ontstekingsreacties veroorzaken in andere delen van het lichaam, zoals de longen en darmen. Bijvoorbeeld, wanneer we microplastics inademen, kunnen ze diep in onze longen doordringen en mogelijk longschade of ademhalingsproblemen veroorzaken (4). In de darmen kunnen microplastics de darmflora verstoren, wat kan leiden tot spijsverteringsproblemen en een verzwakt immuunsysteem (5).
Daarnaast kunnen microplastics hormoonverstorende chemicaliën bevatten, zoals weekmakers (ftalaten) en bisfenol A (BPA). Deze stoffen kunnen het endocriene systeem beïnvloeden, wat mogelijk leidt tot hormonale disbalansen, vruchtbaarheidsproblemen en zelfs een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker (6). Kortom, de impact van microplastics op onze gezondheid is veelzijdig en potentieel verstrekkend.
Wat kunnen we doen?
Het goede nieuws is dat we niet volledig machteloos zijn. Hoewel microplastics overal zijn, kunnen we wel stappen nemen om onze blootstelling te verminderen:
- Kies voor natuurlijke materialen: Vermijd producten met microplastics, zoals bepaalde cosmetica of synthetische kleding. Kies in plaats daarvan voor natuurlijke alternatieven, zoals katoen of bamboe.
- Filter je water: Gebruik een waterfilter dat microplastics kan verwijderen. Dit is vooral belangrijk als je in een gebied woont waar veel plasticvervuiling is.
- Vermijd plastic verpakkingen: Koop zoveel mogelijk producten zonder plastic verpakking, zoals verse groenten en fruit.
- Steun onderzoek en beleid: Hoe meer we weten over microplastics, hoe beter we ze kunnen bestrijden. Steun daarom wetenschappelijk onderzoek en beleid dat gericht is op het verminderen van plasticvervuiling.
Conclusie
Microplastics zijn niet alleen een milieuprobleem, maar ook een potentiële bedreiging voor onze hersenen en algehele gezondheid. Hoewel er nog veel onderzoek nodig is, is het duidelijk dat we actie moeten ondernemen om onze blootstelling te beperken. Door bewuste keuzes te maken en te investeren in duurzame oplossingen, kunnen we onszelf en toekomstige generaties beschermen tegen deze onzichtbare gevaren.
