Wat maakt sommige mensen ouder én gezonder dan anderen? Dit is de vraag die onderzoekers naar de zogenaamde ‘Blue Zones’ drijft. Deze vijf regio’s in de wereld zouden de sleutel tot een lang en gezond leven bevatten. Maar wat zijn Blue Zones precies, en hoe betrouwbaar zijn de claims die hiermee gepaard gaan?
Wat zijn de Blue Zones?
De term ‘Blue Zones’ werd geïntroduceerd door Dan Buettner, een journalist en onderzoeker, in samenwerking met National Geographic. Hij identificeerde vijf gebieden waar mensen opvallend oud worden en minder vaak chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes en kanker ontwikkelen. Deze regio’s zijn:
- Ikaria (Griekenland): Een Grieks eiland waar bijna niemand dementie ontwikkelt.
- Okinawa (Japan): De thuisbasis van ’s werelds oudste vrouwen.
- Ogliastra, Sardinië (Italië): Hier wonen opvallend veel honderdjarige mannen.
- Nicoya (Costa Rica): Een regio met een extreem lage sterfte op middelbare leeftijd.
- Loma Linda (Californië, VS): Een gemeenschap van Zevende-dags Adventisten die gemiddeld 10 jaar langer leven dan andere Amerikanen.
De geheimen achter een lang leven
De Blue Zones zijn onderzocht om te achterhalen wat hun inwoners gemeen hebben. De belangrijkste factoren lijken te zijn:
- Een plantaardig dieet: Veel groenten, peulvruchten, en weinig vlees of bewerkte voeding.
- Beweging in het dagelijks leven: Geen intensieve sportsessies, maar veel wandelen, tuinieren en fysiek werk.
- Sterke sociale banden: Familie en gemeenschap staan centraal.
- Stressreductie: Dagelijkse rituelen zoals mediteren, bidden of siësta’s nemen.
- Een doel hebben: In Okinawa noemen ze dit ikigai (reden van bestaan), en in Costa Rica heet het plan de vida (levensplan).
Zijn de Blue Zones echt?
Vele gezondheidsguru’s halen de Blue Zones aan. Hoewel het concept inspirerend is, zijn er ook kritische kanttekeningen te plaatsen:
- Methodologische tekortkomingen
Veel van de originele onderzoeken zijn gebaseerd op observaties in plaats van gecontroleerde studies. Dit maakt het lastig om harde conclusies te trekken. Bovendien zijn geboorteregistraties in sommige Blue Zones, zoals Sardinië, niet altijd accuraat geweest, waardoor leeftijden mogelijk overschat zijn. - Selectieve aandacht
De Blue Zones worden vaak gepresenteerd als unieke regio’s, maar er zijn ook andere plekken waar mensen gezond oud worden. Bijvoorbeeld in Zweden of Zwitserland, waar minder bekendheid aan wordt gegeven. - Culturele en genetische verschillen
De levensstijl in Blue Zones is moeilijk te kopiëren. Factoren zoals genetica, klimaat en lokale tradities spelen een rol die niet zomaar vertaald kan worden naar andere landen. - Commerciële belangen
Dan Buettner heeft een commerciële onderneming rond de Blue Zones opgezet, met boeken, programma’s en consultancy. Dit kan de objectiviteit van sommige claims beïnvloeden.
Wat kunnen we leren van de Blue Zones?
Of de Blue Zones nu perfect wetenschappelijk onderbouwd zijn of niet, ze bieden waardevolle inzichten. Het belang van een gezond dieet, sociale verbindingen en een actieve levensstijl wordt door veel ander onderzoek ondersteund. Zo blijkt uit een review van de literatuur dat regelmatige fysieke activiteit het risico op vroegtijdig overlijden met ongeveer 30% tot 35% kan verlagen (1). Ook toont onderzoek aan dat een plantaardig dieet bijdraagt aan een lager risico op hart- en vaatziekten (2).
De Blue Zones: feit of fictie?
Hoewel er zeker kritische noten zijn te kraken over de Blue Zones, biedt het concept inspiratie om gezonder en bewuster te leven. De exacte levensduur van de inwoners is misschien niet altijd accuraat geregistreerd, maar hun leefstijl bevat belangrijke lessen voor ons allemaal. Kleine veranderingen, zoals meer groente eten, vaker bewegen en je sociale netwerk versterken, kunnen je helpen om niet alleen langer, maar ook beter te leven.
