Het is bijna ironisch: maandenlang vlieg je op adrenaline om alles rond te krijgen—werk, school, inpakstress—en precies zodra je koffer dichtklapt, voel je een kriebel in je keel. Hoe kan het dat je lijf uitgerekend tijdens je welverdiende vrije dagen besluit om kuren te vertonen? In dit artikel ontdek je de biologische logica achter die zogeheten “vakantie-griep”: van het selfish-brain-principe tot de rol van stresshormonen en, nog belangrijker, wat jij kunt doen om fit in je hangmat te belanden in plaats van onder de dekens.
De herkenbare ‘vakantie-griep’
Je laatste e-mails zijn verstuurd, je out-of-office staat aan en de kinderen tellen de uren tot vertrek. Maar in plaats van zonnige voorpret voel jij een snotneus opkomen en begint je rug te zeuren. Klinkt bekend? Je bent niet alleen. Onderzoekers spreken zelfs van “leisure sickness”: in een pilot-studie werd bij zo’n drie procent van de mensen vastgesteld dat ze vooral in weekenden en vakanties ziek worden (1).
Wat er onder de motorkap gebeurt
Om te snappen waarom je lijf protesteert zodra jij ontspant, moeten we kijken naar de energiebalans in het lichaam. Je hersenen wegen maar ruim één kilo, maar slurpen bijna een vijfde van alle beschikbare energie. In stressvolle periodes eisen ze nóg meer. Die mechanismen worden samengevat in het Selfish Brain Model – een theorie die recent opnieuw onder de loep is genomen in een Russische literatuurreview (2). Het model stelt dat het brein zichzelf voorrang geeft op organen zoals spieren, huid en immuuncellen.
Normaal verdeelt het autonome zenuwstelsel – een soort onbewuste huismeester – de brandstof redelijk eerlijk. Maar als jij tegen deadlines vecht, kinderen rondrijdt of een zieke ouder verzorgt, gooit je lichaam een andere hormonale cocktail in de mix: adrenaline houdt je alert, cortisol zorgt dat je doorgaat. Dat is effectief, maar komt met een prijs.
Cortisol: redder én saboteur
Een recente review in Journal of Clinical Medicine vat het simpel samen: acute stress kan het immuunsysteem tijdelijk aanscherpen, maar chronische stress onderdrukt de verdedigingslinies (3). Cortisol schakelt namelijk allerlei afweerfuncties uit, zodat er voldoende glucose en zuurstof naar het brein stromen. Fijn voor je focus, minder fijn voor de ‘onderhoudsploeg’ die virussen, kapotte cellen of laaggradige ontstekingen hoort op te ruimen.
De grote omslag bij vertrek
Zodra je de voordeur achter je dichttrekt en de reis naar Italië kan beginnen, zakt je stressniveau razendsnel; de cortisolspiegel daalt en inwendig springt als het ware een stoplicht op groen. Op dat moment krijgt je immuunsysteem eindelijk de ruimte om achterstallig onderhoud te verrichten, wat je lijf direct laat voelen: je wordt loom en moe omdat herstelbevorderende cytokinen aan het werk gaan, je kunt lichte koorts ontwikkelen doordat je witte bloedcellen in de hoogste versnelling schakelen, en je ervaart soms spierpijn wanneer beschadigde vezels eindelijk worden gerepareerd. Immunoloog Obeagu toont in een recente review (2025) aan dat vooral neutrofielen—een bepaald type witte bloedcel—hun kans grijpen zodra de stressrem wordt losgelaten, waardoor het lijkt alsof je plotseling ziek wordt terwijl je lichaam in feite pas net toestemming heeft gekregen om zichzelf op te knappen (4).
Emoties, trauma en de ‘buffer’ van het lichaam
Arts-schrijver Gabor Maté noemt dit fenomeen ‘When the Body Says No’. Zijn collega Bessel van der Kolk beschrijft hoe onverwerkte trauma’s in het lichaam worden opgeslagen, terwijl John Sarno laat zien dat chronische rugpijn soms een deksel op onderdrukte emoties is. De rode draad: ons systeem kiest liever een lichamelijke klacht dan het voelen van rauwe angst, verdriet of woede. Zolang je ‘aan’ staat, kun je die emoties netjes wegstoppen. Zodra je ontspant, verdwijnt dat schild.
Stress en je darmen: de vergeten schakel
Nieuw onderzoek verbindt chronische stress ook aan veranderingen in de darmflora. In een narratieve review in Frontiers in Immunology (5) wordt uitgelegd hoe de microbiota-gut-immune-brain axis fungeert als snelweg tussen psyche, immuunsysteem en spijsvertering. Langdurige stress verstoort de bacteriële balans, wat op zijn beurt het immuunsysteem kan ontregelen. Bij afnemende stress kan deze disbalans een extra trigger zijn voor ontstekingsreacties die jij als “vakantie-griep” ervaart.
Lees ook: De darm-hersen-as: hoe je buik en brein met elkaar praten
Waarom juist jij?
Niet iedereen stort in op de camping. Dat heeft te maken met een mix van genetische aanleg, levensstijl en – heel praktisch – de manier waarop je je vakantie organiseert:
- Doorjakkeren tot de laatste minuut ontneemt je lichaam de kans om alvast af te schalen.
- Verstoord slaapritme – ofwel te korte nachten vóór vertrek, of jetlags tijdens de reis – bemoeilijkt herstel.
- Alcohol en suiker zetten je immuuncellen extra onder druk, precies wanneer ze op volle kracht moeten draaien.
Elke dag een mini-vakantie
De hamvraag is natuurlijk: hoe voorkom je dat je eerste vakantiedagen in bed liggen? Het antwoord zit ‘m in ritme. Als je dagelijks micro-pauzes inlast, hoeft je immuunsysteem niet te wachten tot de zomervakantie om aan het werk te gaan.
Voorbeeld uit de praktijk:
- Eén bufferdag in je agenda vóór vertrek vermindert cortisol al meetbaar.
- Drie adem-pauzes van vijf minuten verspreid over de dag houden adrenaline laag.
- Licht bewegen – traplopen in plaats van de lift of even wandelen na de lunch – stimuleert lymfestroom zodat afvalstoffen niet opstapelen.
- Consistent slaapritme (maximaal één uur verschil) laat je biologische klok soepel draaien.
- Kleurrijk eten + water levert antioxidanten en hydratatie voor cellulaire reparatie.
- Grenzen stellen en niet elk sociaal plan omarmen zorgt dat je batterijen niet leeg raken.
Deze kleine gewoonten vormen samen een soort ‘onderhoudscontract’ met je lichaam. Beschouw ze als dagelijkse miniversie van de vakantie waarop je zó hebt uitgekeken.
Terug naar de kern
Wanneer de druk van de ketel gaat, laat je lichaam zien wat er al die tijd onder het oppervlak broeide. Dat lijkt oneerlijk – vakantie hoort toch leuk te zijn? – maar is in feite een heldere reminder: gezondheid is geen sprint maar een ritmische dans tussen inspanning en herstel.De woorden van Van der Kolk klinken daarom als een belofte: “Once you start approaching your body with curiosity rather than fear, everything shifts.” Met andere woorden, gun jezelf elke dag een beetje ruimte, zodat je immuunsysteem niet hoeft te wachten op die ene vrije week.
