Ieder jaar publiceert de Environmental Working Group (EWG) een lijst van groente- en fruitsoorten die het hoogste en laagste gehalte aan bestrijdingsmiddelen bevatten: de Dirty Dozen en Clean Fifteen. Deze lijsten zijn bedoeld om consumenten te helpen bewuste keuzes te maken over welke producten zij kopen, vooral wanneer ze geen toegang hebben tot biologische varianten. In 2024 blijkt opnieuw dat sommige gewassen zeer veel pesticiden bevatten. Hoe betrouwbaar is deze informatie en hoe kun je deze kennis praktisch gebruiken? Dit artikel geeft je alle belangrijke inzichten!
Wie is de EWG?
De Environmental Working Group, kortweg EWG, is een Amerikaanse non-profitorganisatie die sinds 1992 onderzoek doet naar gezondheid en milieu. Hoewel hun focus in eerste instantie lag op de bescherming van kinderen tegen schadelijke stoffen, hebben zij hun activiteiten uitgebreid naar een breder publiek. Dankzij hun jaarlijkse Dirty Dozen en Clean Fifteen-lijst kunnen consumenten beter geïnformeerde keuzes maken. De EWG financiert zichzelf grotendeels door donaties van particulieren.
Hoe wordt de lijst samengesteld?
Voor de Dirty Dozen en Clean Fifteen-lijsten van dit jaar analyseerde de EWG data van ruim 47.510 monsters die zijn getest door de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration) en het ministerie van Landbouw. Deze tests worden uitgevoerd op groente en fruit zoals ze thuis worden gegeten, dus gewassen of geschild, zoals bij bosbessen en bananen. Hierdoor weerspiegelt de lijst de hoeveelheid pesticiden waaraan consumenten in hun dagelijkse leven worden blootgesteld.
De ranking houdt rekening met factoren zoals:
- Het percentage monsters met meetbare pesticiden.
- De hoeveelheid en variëteit aan pesticiden in de monsters.
- Het aantal pesticiden per monster.
De Dirty Dozen en Clean Fifteen van 2024
Dirty Dozen (meest bespoten producten):
- Aardbeien
- Spinazie
- Boerenkool
- Druiven
- Perziken
- Peren
- Nectarines
- Appels
- Paprika’s en chilipepers
- Kersen
- Blauwe bessen
- Sperziebonen
Clean Fifteen (minst bespoten producten):
- Avocado’s
- Maïs
- Ananas
- Uien
- Papaja
- Doperwten (diepvries)
- Asperges
- Honingmeloen
- Kiwi
- Witte kool
- Watermeloen
- Champignons
- Mango’s
- Zoete aardappelen
- Wortelen
De Dirty Dozen-lijst bevat gewassen die, zelfs na het wassen, hoge niveaus van pesticiden bevatten. In totaal werden op deze twaalf gewassen 209 verschillende pesticiden aangetroffen, waarbij sommige monsters tot wel 23 verschillende pesticiden bevatten. Van de Clean Fifteen-groenten en -fruit was bijna 65% geheel vrij van residuen. Vooral avocado’s en maïs scoren hier goed met minder dan 2% van de monsters waarin pesticiden werden aangetroffen.
Wat betekent dit voor de Europese markt?
Hoewel de EWG een Amerikaanse organisatie is, hebben de resultaten van hun onderzoek ook relevantie voor Europese en Nederlandse consumenten. In Nederland zijn veel van de producten die op de Amerikaanse markt worden getest, zoals kiwi’s uit Nieuw-Zeeland of avocado’s uit de VS, ook verkrijgbaar. Door de globalisering van de voedselmarkt is er een constante uitwisseling van groente en fruit tussen Europa en de Verenigde Staten.
Daarnaast streven landen wereldwijd naar harmonisatie van voedselveiligheidsnormen. De Codex Alimentarius, een internationale standaard voor voedselveiligheid, helpt bijvoorbeeld bij het harmoniseren van deze normen, wat betekent dat er gelijkaardige veiligheidsniveaus kunnen zijn, ook bij importproducten. Bovendien toont onderzoek door het Pesticide Action Network (PAN) Europa aan dat vergelijkbare pesticiden op Europese groente en fruit worden aangetroffen als in de VS.
Waarom sommige producten meer pesticiden bevatten dan andere
Groente en fruit verschillen in hun gevoeligheid voor plagen en bederf, wat verklaart waarom sommige soorten meer pesticiden vereisen dan andere. Gewassen zoals aardbeien en blauwe bessen, die vaak ongeschild worden gegeten, krijgen een hogere blootstelling aan pesticiden. Aan de andere kant hebben producten met een dikke schil, zoals avocado’s en ananassen, minder pesticidenresten, omdat de schil deze stoffen tegenhoudt.
Zijn biologische producten altijd beter?
De EWG raadt aan om vooral de producten uit de Dirty Dozen-lijst biologisch te kopen, indien mogelijk. Biologische producten bevatten doorgaans minder pesticiden, waardoor ze een gezondere optie kunnen zijn voor wie pesticiden zoveel mogelijk wil vermijden. Producten uit de Clean Fifteen-lijst kun je met een gerust hart regulier kopen, aangezien zij al een laag of nihil pesticidengehalte hebben.
Toch benadrukt de EWG dat het eten van groente en fruit altijd de voorkeur heeft boven het vermijden ervan, zelfs wanneer er sprake is van een lage blootstelling aan pesticiden. Groente en fruit blijven onmisbaar voor een gezond dieet, rijk aan vitaminen, mineralen, vezels en antioxidanten, die het risico op chronische ziekten kunnen verkleinen.
Hoe kun je pesticiden minimaliseren?
Als biologische producten niet binnen je budget passen, zijn er enkele eenvoudige stappen die je kunt nemen om de blootstelling aan pesticiden te verminderen:
- Was je groente en fruit goed: Een grondige wasbeurt onder stromend water helpt bij het verwijderen van oppervlakkige pesticidenresten. Het gebruik van een zachte borstel kan ook helpen.
- Gebruik een azijnoplossing: Door je groente en fruit te weken in een oplossing van water en azijn (1 deel azijn op 3 delen water) gedurende 10-15 minuten, kun je nog meer residuen verwijderen.
- Schil producten indien mogelijk: Hoewel er vaak voedingsstoffen in de schil zitten, kan schillen helpen om pesticiden te vermijden.
- Kies voor lokale en seizoensgebonden producten: Lokale producten worden vaak minder intensief bespoten dan geïmporteerde, omdat ze minder lang opgeslagen hoeven te worden.
Kritiek op pesticidengebruik en gezondheidsimplicaties
Ondanks de voordelen van pesticiden voor de landbouw, is er ook steeds meer kritiek op hun langdurige effecten op de gezondheid. Zelfs lage blootstellingen kunnen mogelijk schadelijk zijn, vooral voor kwetsbare groepen zoals kinderen. Sommige pesticiden kunnen de hormoonbalans verstoren, allergieën verergeren of zelfs bijdragen aan de ontwikkeling van chronische ziekten.
Een ander zorgpunt is het potentiële “cocktaileffect” wanneer verschillende pesticiden worden gecombineerd in het lichaam, waarbij de cumulatieve effecten op lange termijn nog niet volledig begrepen worden. Omdat het vermijden van pesticiden gezonder lijkt, kiezen veel consumenten ervoor om zoveel mogelijk voor biologische producten te gaan.
Conclusie: Hoe kies je verstandig?
De EWG-lijsten kunnen je helpen om bewuster om te gaan met pesticiden in je dieet. Door keuzes te maken die aansluiten bij jouw situatie – of het nu gaat om biologische producten, het wassen van fruit of het selecteren van producten uit de Clean Fifteen – kun je de risico’s van pesticiden minimaliseren zonder de waardevolle voedingsstoffen mis te lopen die groente en fruit bieden.
Of je nu kiest voor biologisch of niet-biologisch, het blijft het beste om veel variatie aan te brengen in je dieet. Hiermee krijg je een breed scala aan voedingsstoffen binnen en beperk je de herhaalde blootstelling aan dezelfde pesticiden. Zo houd je het gezond en voedzaam!
