Misschien gebruik je het zelf ook wel: een slok mondwater na het tandenpoetsen. Lekker fris en je hebt het gevoel dat je mond écht schoon is. Geen wonder dat bijna de helft van de Nederlanders regelmatig mondwater gebruikt. Maar hoe gezond is dat eigenlijk? Steeds meer onderzoeken laten zien dat mondwater niet alleen slechte bacteriën doodt, maar ook de nuttige. En dat kan verrassend grote gevolgen hebben voor je gezondheid.
Hoe werkt mondwater?
De meeste commerciële mondwaters bevatten antibacteriële stoffen, zoals alcohol of chloorhexidine. Ze maken geen onderscheid: zowel de schadelijke als de nuttige bacteriën in je mond worden opgeruimd. Op de korte termijn zorgt dit voor een frisse adem, maar je mond raakt ook een belangrijk verdedigingsmechanisme kwijt.
Het probleem met mondwater
Je mond is geen steriele omgeving en dat is maar goed ook. Bepaalde bacteriën in je mond spelen een belangrijke rol in de omzetting van nitraten (uit voeding zoals groenten) naar nitriet en uiteindelijk stikstofmonoxide (NO). En juist die stof helpt je bloedvaten ontspannen en je bloeddruk gezond te houden.
Onderzoek laat zien dat wie twee keer per dag of vaker mondwater gebruikt, bijna twee keer zoveel kans heeft om in drie jaar tijd een hoge bloeddruk te ontwikkelen (1). Andere studies bevestigen dat mondwater het niveau van stikstofmonoxide verlaagt en zo je bloeddruk met 2–5 mmHg kan verhogen (2, 3). Dat klinkt misschien weinig, maar op bevolkingsniveau is dit een serieuze risicofactor voor hart- en vaatziekten.
Meer risico’s: van diabetes tot kanker
De risico’s beperken zich niet tot je bloeddruk. Regelmatig gebruik van mondwater kan ook gekoppeld zijn aan andere gezondheidsproblemen:
- (Pre)diabetes – Mensen die minstens twee keer per dag mondwater gebruiken, hebben een bijna 50% hogere kans op prediabetes of diabetes binnen drie jaar (4).
- Droge mond en irritatie – Alcoholhoudende mondwaters maken je mond droger en kunnen juist zorgen voor een slechtere adem, irritatie van het slijmvlies en zelfs kleine verbrandingen (5).
- Kankerrisico – Oudere onderzoeken vonden een verband tussen veelvuldig gebruik van mondwater en een hoger risico op mond- en keelkanker, los van roken of alcoholgebruik (6). Recente studies tonen dat alcoholhoudend mondwater ook de mondflora kan verstoren en zo mogelijk bijdraagt aan een hogere aanwezigheid van bacteriën die met kanker geassocieerd worden (7).
- Bijwerkingen van chloorhexidine – Denk aan tandverkleuring, smaakveranderingen en tandsteenopbouw. Daarom wordt dit middel alleen kortdurend aangeraden bij ernstige tandvleesproblemen (8).
- Andere ingrediënten – Stoffen zoals sanguinarine zijn in verband gebracht met leukoplakie (witte plekken in de mond), en triclosan wordt gelinkt aan hormonale verstoringen (9).
Lees ook: Tandpasta onder de loep: wat stop je eigenlijk in je mond?
Effecten op mondgezondheid en zelfs het brein
Mondwater kan ook je mondgezondheid aantasten. Zo kan het gebruik de zuurgraad in je mond verlagen, waardoor glazuur sneller wordt aangetast (9). En misschien nog opvallender: een verstoord mondmicrobioom blijkt via de “oral–gut–brain axis” samen te hangen met neurologische aandoeningen zoals Alzheimer en Parkinson (10).
Hoewel dat verband nog verder onderzocht moet worden, geeft het wel aan dat mondgezondheid en hersengezondheid veel nauwer verbonden zijn dan we lang dachten.
Zijn er veilige alternatieven?
Gelukkig hoef je niet zonder mondspoeling te leven als je dat prettig vindt. Een eenvoudig alternatief is zoutwater: al eeuwenlang gebruikt om ontstekingen te remmen en wonden in de mond sneller te laten genezen. Het doodt geen nuttige bacteriën, maar helpt wel bij een gezond mondmilieu.
Ook is er hoopvol nieuws: recent onderzoek laat zien dat sommige nieuwe, plantaardige mondwaters selectief schadelijke bacteriën doden en de nuttige met rust laten (11). Dit kan in de toekomst een veiliger optie worden.
Lees ook: Oil pulling met kokosolie: frisse mond op een natuurlijke manier
Conclusie
Mondwater klinkt onschuldig, maar de risico’s zijn groter dan je denkt. Het kan je bloeddruk verhogen, je risico op diabetes vergroten en zelfs je mond- en hersengezondheid aantasten. Natuurlijk kan het tijdelijk zorgen voor een frisse adem, maar vraag jezelf af of dat het waard is. Een slok zoutwater is vaak al genoeg – en een stuk veiliger.
