Vorige week publiceerde het RIVM de uitkomsten van het eerste landelijke bloedonderzoek naar PFAS. Het resultaat: in alle 1.500 onderzochte monsters zaten minimaal zeven verschillende PFAS-varianten, en bij de meeste mensen lag de totale hoeveelheid bóven de gezondheidskundige grenswaarde. Vooral rond Dordrecht (historische lozingen van Chemours) en de Westerschelde (3M-fabriek nabij Antwerpen) waren de waarden extra hoog.
Voor velen kwam dit als een schok, maar wetenschappers waarschuwen al jaren dat PFAS – per- en polyfluoralkylstoffen – overal om ons heen zweven. Ze geven je regenjas z’n waterafstotende laag, maken pizzadozen vetbestendig en zorgen ervoor dat je omelet niet aankoekt in de pan. Hun succesformule is meteen ook hun vloek: de ultrastevige koolstof-fluorbinding breekt nauwelijks af, waardoor PFAS zich ophopen in bodem, water, lucht én dus in ons lichaam (1).
Waarom die pieken écht zorgelijk zijn
Intussen groeit de stapel studies die verband legt tussen hoge bloedspiegels en serieuze gezondheidsrisico’s. Een recente systematische review laat zien dat kinderen met meer PFAS minder antistoffen aanmaken na vaccinatie – een teken dat hun immuunsysteem op halve kracht draait (2). Een andere review in Circulation Research koppelt verhoogde bloeddruk en ongunstige cholesterolwaarden aan PFOA en PFOS, twee van de meest onderzochte PFAS-moleculen (3). Studies bij volwassenen wijzen bovendien op een hoger risico op bepaalde kankers, verminderde vruchtbaarheid en verstoringen van de schildklierfunctie (4).
Kortom: hoe lager je PFAS-spiegel, hoe kleiner de kans op langdurige schade.
Hoe komt PFAS in je bloed?
- Drinkwater – vooral in gebieden rond voormalige of nog actieve PFAS-bronnen.
- Voedsel – vis, schaal- en schelpdieren, eieren en bladgroenten uit vervuilde regio’s.
- Huishoudproducten – antiaanbakpannen, water- en vuilafstotende sprays, cosmetica, textiel.
- Stof in huis – oude tapijten of meubels die PFAS afgeven.
Hoewel de industrie in Europa inmiddels strenger gereguleerd wordt, laat het verleden sporen na. Italië zette onlangs de toon door elf topbestuurders tot celstraffen tot zeventien jaar te veroordelen voor decennialange PFAS-vervuiling; in Nederland blijft het vooralsnog bij bestuurlijke boetes (5).
Lees ook: PFAS in wijn: moet je je zorgen maken of is het overdreven?
Wat je nú al kunt doen
Niemand kan PFAS volledig ontlopen, maar je kunt je blootstelling wél terugdringen en je lichaam helpen opruimen.
- Filter je kraanwater. De Amerikaanse EPA somt actieve-kool- en omgekeerde-osmose-systemen op die meer dan 90 % van de gangbare PFAS verwijderen (6).
- Kies PFAS-vrije pannen en textiel. Gooi beschadigde antiaanbakpannen weg en check labels van regenjassen of cosmetica.
- Eet vezelrijk. Oplosbare vezels – denk aan havermout of psyllium – binden PFAS in de darm en nemen het mee naar de wc (7).
- Voed je microbioom. Cambridge-onderzoekers ontdekten dat bepaalde Bacteroides-bacteriën PFAS kunnen opslaan en vervolgens uitscheiden. Meer vezels, polyfenolen (groente, fruit) en gefermenteerde voeding ondersteunen die bacteriesoorten (8).
- Laat je stem horen. Burgers die druk zetten op politiek en industrie krijgen dingen gedaan – zie het Italiaanse vonnis (9).
Let op: supplementen of ‘detoxkuren’ die wonderen beloven bestaan er (nog) niet. Zet eerst in op bewezen basics zoals schoon drinkwater en vezelrijke voeding.
Lees ook: Gifvrij koken: 5 keukentools voor een gezonde keuken
Conclusie
PFAS horen niet in je bloed, maar voorlopig zit er bij iedereen wat in. Dankzij het RIVM-onderzoek weten we nu precies hoe wijdverspreid het probleem is. Het goede nieuws: je staat niet machteloos. Door kritisch te kijken naar water, keukenspullen en voeding – en door de darmen een handje te helpen met vezels en bacterievriendelijk eten – kun je je eigen PFAS-last al verlagen terwijl wet- en regelgeving de bronnen aanpakken. Kleine stappen met groot effect, en vooral: kennis is macht.
