Een quote die je vast wel eens voorbij hebt zien komen: “Good vibes only”. Leuk als Instagram-quote, maar in het echte leven behoorlijk ongezond. Want als je alleen maar positief mag zijn, wat doe je dan met boosheid, verdriet of frustratie? Juist die emoties blijken verrassend waardevol te zijn. Steeds meer onderzoekers en psychologen waarschuwen voor het effect van zogeheten toxic positivity. En verrassend genoeg: boosheid kan je juist helpen om verder te komen.
Wat is toxic positivity eigenlijk?
Toxic positivity is het idee dat je altijd positief moet blijven, ongeacht de situatie. Het klinkt misschien onschuldig, maar het kan ervoor zorgen dat je je negatieve gevoelens gaat onderdrukken. Je hebt verdriet? “Kijk naar wat je wel hebt!” Boos? “Laat het los, wees niet zo negatief.” Maar gevoelens verdwijnen niet omdat je ze negeert – ze gaan ondergronds, waar ze meer schade aanrichten.
Het probleem met toxic positivity is dat het geen ruimte laat voor echte emoties. Het is een vorm van emotionele onderdrukking, en dat is juist wat psychologen afraden. Emoties zijn er met een reden. Ze vertellen je iets. En als je daar niet naar luistert, raak je uit contact met jezelf.
Boosheid: meer dan alleen negatief
Boosheid heeft een slechte reputatie. We zien het als iets dat je moet bedwingen of onderdrukken. Maar wist je dat boosheid juist een krachtige emotie kan zijn? Uit recent experimenteel onderzoek blijkt dat woede mensen kan helpen om obstakels te overwinnen. Zo toonden Lench et al. (2023) in zeven studies aan dat deelnemers die boosheid ervoeren gemotiveerder en doelgerichter in actie kwamen dan deelnemers die zich neutraal voelden (1).
Boosheid geeft energie, focus en daadkracht. Het helpt je om grenzen aan te geven, om op te komen voor jezelf, en om onrecht aan te pakken. De sleutel zit ‘m niet in het vermijden van boosheid, maar in het leren herkennen en constructief inzetten ervan.
Lees ook: Moodtracking: zo krijg je meer inzicht in je emoties
De wetenschap: negatieve emoties zijn gezond
Een veel aangehaalde meta-analyse van Aldao et al. (2010) laat zien dat het onderdrukken van negatieve emoties, zoals boosheid of verdriet, juist leidt tot meer psychische klachten, zoals angst en depressie. Acceptatie van negatieve gevoelens daarentegen, blijkt juist samen te hangen met meer psychologisch welzijn (2).
Ook een review van Ford en Gross (2019) benadrukt dat emotional validation – oftewel het erkennen en serieus nemen van je eigen emoties – essentieel is voor een gezonde emotionele verwerking. Door jezelf toe te staan om je slecht te voelen, voorkom je dat die gevoelens zich opstapelen of zich op een andere manier uiten, zoals in lichamelijke klachten of prikkelbaarheid (3).
Wanneer is boosheid gezond (en wanneer niet)?
Natuurlijk is het niet de bedoeling dat je woedend om je heen slaat of je emoties op anderen afreageert. Het gaat om het verschil tussen destructieve en constructieve boosheid. Boosheid kan destructief worden als je het opkropt en dan explodeert, of als je het richt op mensen die er niets mee te maken hebben.
Gezonde boosheid betekent dat je:
- herkent dat je boos bent,
- onderzoekt waar die boosheid vandaan komt,
- en kiest hoe je ermee omgaat.
Soms is dat een stevig gesprek voeren. Soms is het je grenzen aangeven. En soms is het actie ondernemen: iets veranderen in je werk, relatie of leefstijl. In therapie wordt woede dan ook steeds vaker erkend als een signaalfunctie die richting geeft (4).
Praktische tips: boos, en dan?
Wat kun je doen als je merkt dat je boos bent, maar ook de neiging voelt om dat gevoel weg te drukken?
- Sta het gevoel toe. Zeg tegen jezelf: “Ik ben boos, en dat is oké.”
- Adem diep in en uit. Voordat je iets doet, breng jezelf even tot rust.
- Onderzoek het. Waar gaat het écht over? Wat is de onderliggende behoefte?
- Kies een actie. Wat wil je ermee doen? Is er iets wat je kunt veranderen?
- Praat erover. Deel je gevoel met iemand die je vertrouwt.
Emoties: allemaal welkom
Boosheid is niet de vijand. Het is een boodschapper. En zolang we emoties als boosheid blijven onderdrukken in de naam van ‘positiviteit’, snijden we onszelf af van een deel van ons mens-zijn. Emotionele gezondheid gaat niet over altijd gelukkig zijn, maar over alles mogen voelen. Dus de volgende keer dat iemand zegt: “Kop op, denk positief!”, mag jij denken: “Nee hoor, vandaag ben ik gewoon even lekker boos.”
